Ruszczyk kolczasty uprawiany bardzo często jako roślina ozdobna, posiada niezwykle cenne właściwości lecznicze. Przez wieki stosowany przez medycynę naturalną zyskał uznanie w medycynie konwencjonalnej. Ekstrakt z kłączy ruszczyka przeciwdziała między innymi nadmiernemu poszerzaniu naczyń żylnych, uszczelnia naczynia włosowate, zwiększa przepływ krwi w żyłach i ciśnienie krwi oraz zapobiega obrzękom. Zobacz jakie inne właściwości ma ruszczyk kolczasty.
Ruszczyk kolczasty, niski krzew pochodzący z rejonu Morza Śródziemnego, od wieków był wykorzystywany w ziołolecznictwie, pisał już o jego cudownych leczniczych właściwościach m.in. Theophrastus - grecki uczony, Pedanius Dioskurydes – grecki lekarz, farmakolog i botanik, który żył i pracował w Rzymie w czasach cesarza Nerona, czy Pliniusz Sekundus Gajusz - twórca Historii naturalnej.
W średniowieczu roślina była polecana głównie kobietom w okresie menstruacji lub ciąży, leczono nią żółtaczkę, podagry, kamienie żółciowe i nerkowe, żylaki i hemoroidy. Gdy w latach 50. XX wieku francuscy naukowcy potwierdzili lecznicze właściwości ruszczyka, roślina zaczęła być wykorzystywana nie tylko w medycynie naturalnej, ale także w medycynie konwencjonalnej.
Ruszczyk kolczasty - charakterystyka
Ruszczyk kolczasty zwany jest czasem myszopłochem, bo w dawnej Polsce układano go w spiżarniach, gdzie doskonale odstraszał myszy. Angielska nazwa tej rośliny - Butcher’s Broom - pochodzi od zwyczaju angielskich rzeźników, którzy jego sztywnymi gałązkami czyścili stoły po rozbiorze mięsa.
Jak wygląda ruszczyk kolczasty? Krzew posiada charakterystyczne ostro zakończone sztywne pędy i liście w kształcie zielonych łusek. Od września przez całą zimę na krzewie znajdują się dojrzałe czerwone owoce, co sprawia, że roślina wygląda bardzo atrakcyjnie i jest chętnie uprawiana przez działkowców. Surowcem zielarskim są jednak nie owoce czy liście, a znajdujące się pod ziemią kłącza, które zbiera się późną jesienią.
Zobacz: Dziewanna - właściwości, zastosowanie i działanie
Ruszczyk kolczasty - właściwości
Swoje właściwości lecznicze ruszczyk kolczasty zawdzięcza bogatemu składowi chemicznemu kłączy. Znajdziemy w nich przede wszystkim:
- saponiny – ruskogenina, ruscyna, ruskozyd oraz neoruskogenina,
- flawonoidy,
- fitosterole,
- benzofuran,
- nienasycone kwasy tłuszczowe,
- olejki eteryczne,
- triterpeny,
- kumaryny,
- alkaloidy,
- związki mineralne,
- żywice.
Ruszczyk kolczasty - zastosowanie
Najcenniejsze ze związków wchodzących w skład kłączy ruszczyka to saponiny, które wzmacniają i tonizują naczynia krwionośne. Ruskogenina zmniejsza natomiast przepuszczalność naczyń, likwiduje obrzęki, działa przeciwzapalnie, poprawia mikrokrążenie, a skórze przywraca sprężystość i gładkość. Roślina ta sprawdza się w pacjentów cierpiących na ciężkość i zmęczenie nóg oraz osobom, które prowadzą siedzący lub stojący tryb pracy. Polecana jest nałogowym palaczom papierosów, osobom z nadwagą, które wykazują małą aktywność fizyczną.
Z badań in vitro wynika, że ekstrakt z kłącza ruszczyka kolczastego:
- zwiększa kurczliwość ścian naczyń żylnych przez reakcję w komórkach naczyń włosowatych podobną do elektrolitowej,
- redukuje zastoinową krew w kończynach dolnych,
- redukuje opuchlizny w stawach skokowych i stopach,
- przywraca prawidłową funkcję mięśni gładkich naczyń żylnych,
- łagodził przewlekłe bóle pochodzenia żylnego,
- pomocniczo działa w objawach chronicznego zapalenia żył,
- łagodził swędzenie i pieczeniu odbytu spowodowanym hemoroidami.
Kłącze ruszczyka kolczastego ma także działanie moczopędne i lekko przeczyszczające. Wspomaga także leczenie miażdżycy, obniża wysoki poziom tzw. złego cholesterolu.
Sprawdź: Herbata z bratka - właściwości bratka, skutki uboczne, działanie
Ruszczyk kolczasty - działanie na skórę
Bardzo często ekstrakt z kłącza ruszczyka kolczastego z uwagi na swoje działanie pobudzające mikrokrążenie występuje w składzie kosmetyków antycellulitowych i ujędrniających. Znajdziemy go również w kremach do cery naczynkowej, która ma skłonność do zaczerwienień. Kremy z wyciągiem z ruszczyka kolczastego (często antyalergiczne) pomagają w leczeniu stanów zapalnych skóry. Kosmetyki z ruszczykiem łagodzą również opuchlizny pojawiające się okolicach oczu.
Ruszczyk kolczasty - maść
W aptece czy sklepie zielarskim można kupić maści czy żel z wyciągiem z kłącza ruszczyka, które są przeznaczone dla osób z tendencją do powstawania żylaków i tzw. “pajączków” kończyn dolnych. Często te preparaty zewnętrzne łączone są ekstraktem z kasztanowca. Maść można stosować na obolałe nogi 2- 3 razy dziennie, pamiętając przy tym, że nie wolno jej nakładać na otwarte rany.
Czytaj także: Szałwia lekarska - właściwości. Czy można ją pić?
Ruszczyk kolczasty - herbata
Kłącze ruszczyka kolczastego może być stosowane także wewnętrznie na przykład w postaci naparów. Jak przygotować taką herbatkę z ruszczyka?
Dwie łyżeczki do herbaty rozdrobnionego korzenia zalewamy szklanką wody i gotujemy na małym ogniu przez 5 minut. Odstawiamy pod przykryciem na pół godziny, przecedzamy i pijemy w ciągu dnia w 3 porcjach.
Rozdrobnione kłącze ruszczyka kolczastego można wykorzystać też do wykonania nalewki, którą macerujemy jedynie przez tydzień. Nalewkę po rozcieńczeniu można stosować zewnętrznie do przemywania cery i hemoroidów lub wewnętrzne.
Ruszczyk kolczasty - skutki uboczne
Z dobrodziejstwa ruszczyka kolczastego nie mogą niestety korzystać wszyscy. Przeciwwskazaniem do jego stosowania są nadciśnienie tętnicze oraz przerost prostaty. Przy stosowaniu preparatów z ruszczykiem zaleca się ostrożność z lekami blokującymi receptory α-adrenergiczne i antagonistami wapnia. Szczególną ostrożność powinny zachować także kobiety w ciąży i matki karmiące piersią.
U niektórych pacjentów stosujących preparaty z ruszczyka kolczastego zaobserwowano nadmierną potliwość, dolegliwości żołądkowe i niewielkie nudności. Czasem może wystąpić także zwiększenie ciśnienia tętniczego u osób cierpiących na nadciśnienie.
Czytaj też: Łopian (korzeń łopianu) - właściwości lecznicze, działanie