Biegunka u małego dziecka może w bardzo krótkim czasie doprowadzić do odwodnienia. Jej leczenie zależne jest od przyczyny – bakteryjnej lub wirusowej. Kluczowe jest nawadnianie, podaż elektrolitów, prebiotyków, a w niektórych przypadkach także antybiotyków i chemioterapeutyków przeciwbakteryjnych.
Jakie są przyczyny biegunek u dzieci?
U dzieci najczęstszą przyczyną biegunek jest infekcja wirusowa. Do zakażenia najczęściej dochodzi w grupie rówieśniczej w żłobkach lub przedszkolach. Maluchy zarażają się od siebie wzajemnie korzystając z tych samych przedmiotów, dotykając tych samych powierzchni. Za rozwój infekcji odpowiadają rotawirusy, norowirusy, adenowirusy. Zespół objawów występujących potocznie określanych jest jako grypa żołądkowa.
Inną przyczyną uporczywych i ciężkich biegunek są zakażenia bakteryjne. Ich przyczyną najczęściej są bakterie: Escherichia coli, Campylobacter, Salmonella. Infekcja następują na skutek spożycia zakażonej żywności lub wody. Charakterystycznym objawem w przebiegu biegunek bakteryjnych jest domieszka krwi w stolcu.
Znacznie rzadziej zdarzyć mogą się biegunki w przypadku których czynnikiem sprawczym są pasożyty, np. Giardia lamblia.
Jednak nie tylko zakażenia powodują wodniste, luźne stolce. Bywają one konsekwencją nietolerancji i alergii pokarmowych, które obecnie są już bardzo szybko diagnozowane u maluchów. Również błędy dietetyczne prowadzić mogą do rozwolnienia, np. bardzo duża podaż surowych warzyw, słodyczy, słodzików wykazujących działanie przeczyszczające.
Zarówno u dorosłych jak i u dzieci biegunka może rozwinąć się po antybiotykoterapii, zwłaszcza, jeżeli nie zostało zapewnione wsparcie w postaci probiotyków.
Dlaczego biegunka u małych dzieci jest niebezpieczna dla zdrowia?
Zakażenia wirusowe charakteryzują się bardzo często tzw. piorunującym przebiegiem. Objawy nasilają się bardzo szybko, w ciągu zaledwie kilku godzin dziecko nie tylko ma biegunkę, ale często także wymiotuje. Bywa, że dołączają się do tego zmiany skórne. Intensywność symptomów może być większa wśród dzieci z obniżoną odpornością.
U najmniejszych dzieci dochodzi do bardzo szybkiego odwodnienia. Rodzice uczulani są przez lekarzy, że stan dziecka może pogarszać się na tyle szybko, że hospitalizacja wskazana może być w przeciągu kilku kolejnych godzin. Objawami alarmowymi powinny być cechy odwodnienia – apatia, brak moczu w pieluszce, brak łez.
Wysoka gorączka bywa domeną zazwyczaj biegunek bakteryjnych, które też trwają dłużej niż wirusowe. W ich przebiegu ryzyko odwodnienia jest nieco mniejsze niż przy „wirusówkach”. Priorytetem opiekunów jest wówczas także walka z temperaturą nierzadko osiągają wartość 40 stopni.
Jakie leki na biegunkę podaje się dzieciom?
W przebiegu biegunek u dzieci wykorzystuje się niżej opisane grupy preparatów i substancje.
- Węgiel aktywowany może być podawany dzieciom po ukończeniu pierwszego roku życia, choć cześć spośród preparatów Carbo Medicinalis ma zalecenia do stosowania powyżej 12. roku życia.
- Płyny wieloelektrolitowe to najczęściej dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego. Przeznaczone są najczęściej dla dzieci powyżej 3. roku życia do uzupełnienia płynów i składników mineralnych w przypadku biegunki i wymiotów.
- Probiotyki można podawać w celu przywrócenia pożądanej równowagi flory bakteryjnej w jelitach. Skracają czas powrotu do zdrowia, przyspieszają regenerację jelit.
- Diosmektyt to lek do stosowania w leczeniu ostrej biegunki u dzieci od 2. roku życia i dorosłych. Preparat ten poprzez swoją strukturę i dużą lepkość powleka silnie błonę śluzową przewodu pokarmowego, co wzmacnia barierę ochronną przed m.in. patogenami i czynnikami drażniącymi.
- Chemioterapeutyki przeciwbakteryjne, jak znany szeroko nifuroksazyd, podawane są tylko w przypadku biegunek bakteryjnych. Lek ten dostępny jest w postaci zawiesiny doustnej (syropie) i wydawany z przepisu lekarza. Może być podawany nawet najmniejszym pacjentom powyżej pierwszego miesiąca życia. Preparatu w postaci tabletek nie podaje się dzieciom przed ukończeniem przez nie 6. roku życia.
- Loperamid jest rzadko podawany dzieciom. To lek stosowany w leczeniu ostrej biegunki. Bardzo często typowany jest jako stały element apteczki osób podróżujących. Podaż leku dzieciom można rozważyć dopiero po ukończeniu przez nie 6. lat.
- Antybiotyki przepisywane są przez lekarzy tylko w przypadku biegunek bakteryjnych. Ich przyjmowanie zawsze skojarzone jest z innymi preparatami – nawadniającymi, elektrolitowymi, probiotykami.
Który lek na biegunkę u dziecka działa najszybciej?
Sposób leczenia biegunki zależy od jej przyczyny. Biegunki wirusowe trwają zazwyczaj od trzech do maksymalnie siedmiu dni. Ich przebieg jest samoograniczający się, co oznacza, że objawy ustępują samoczynnie, a leczenie jest wyłącznie objawowe. Terapia polega na nawadnianiu i ewentualnie walce z gorączką.
Nie ma jednego skutecznego i najszybciej działającego leku na biegunkę wirusową. Konieczne jest wdrożenie całościowego, kompleksowego leczenia, którego głównym elementem jest nawadnianie malucha i próba wychwycenia ewentualnych pierwszych objawów odwodnienia organizmu.
Przyspieszyć leczenie można poprzez podaż płynów elektrolitowych i probiotyków. Powinny skrócić także okres rekonwalescencji.
Z kolei przy biegunkach bakteryjnych kluczowe jest zastosowanie leku chemioterapeutycznego lub antybiotyku i zwalczenie drobnoustroju odpowiedzialnego za infekcje, przy czym leczenie wspomagające jest takie jak przy infekcji wywołanej przez wirusy.
Przy podejmowaniu decyzji o podjęciu leczenia konkretnymi preparatami, zawsze należy potwierdzić czy wiek dziecka pozwala na jego zastosowanie.
Jak nawadniać dziecko?
W czasie biegunki dochodzi do gwałtownego odwodnienia organizmu, zwłaszcza w przypadku małych dzieci. Objawy odwodnienia stosunkowo łatwo jest rozpoznać – suche wargi, język, błona śluzowa jamy ustnej, do tego utrata sprężystości skóry. O odwodnieniu mówimy, gdy dziecko utraci wodę o masie przekraczającej 2 procent masy ciała. Jest to sytuacja, o którą stosunkowo łatwo, jeśli dziecko nie będzie w odpowiedni sposób nawadniane.
Maluch powinien przyjmować więc w czasie biegunki dużo wody, ale także wspomnianych płynów nawadniających, dostępnych w aptekach. Ich celem jest wyrównanie poziomu elektrolitów i glukozy w czasie biegunki.
Dieta przy biegunce u dziecka
W walce z biegunką pomoże dobrze prowadzona dieta. W zależności od tego czy dziecko miało już rozszerzoną dietę, warto zastosować odpowiednie ograniczenia.
Niewskazane w czasie biegunki są produkty bogate w błonnik, a więc:
- surowe i suszone warzywa oraz owoce,
- płatki owsiane,
- pieczywo razowe,
- tłuste mleko, śmietanę,
- tłuste wędliny, podroby.
Dietę można uzupełnić o kisiel, budyń, biały ryż, kleik, biszkopty, pieczywo pszenne, gotowaną marchew, gotowane jabłko. Ułożenie diety zależy od stanu ogólnego dziecka.
Czytaj również:
Woda na zdrowie - którą wybrać?
Jak uzupełniać niedobory elektrolitów
Wzdęcia u noworodka - co na gazy u niemowlaka?