Ból może być objawem różnorodnych schorzeń, nie tylko miąższu wątroby, ale także dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego. Jest to sygnał, który może oznaczać powiększenie tego narządu. Najczęściej konieczne jest wykonanie badania USG jamy brzusznej i podstawowych badań laboratoryjnych. W leczeniu stosuje się preparaty wspomagające funkcjonowanie hepatocytów i leki rozkurczowe. Szczególną ostrożność należy zachować aplikując leki przeciwbólowe, spośród których duża część metabolizuje się w wątrobie.
Czy wątroba boli?
Wątroba nie ma zakończeń nerwowych, więc sama w sobie nie może bezpośrednio wywoływać bólu. Torebka otaczająca ten narząd zawiera zakończenia nerwowe, które są wrażliwe na nacisk, rozciąganie i stany zapalne. Kiedy wątroba się powiększa, torebka rozciąga się, zakończenia nerwowe zostają podrażnione, a to prowadzi do bólu i dyskomfortu. Stan ten określany jest przez pacjentów jako ból wątroby.
Struktury sąsiadujące z omawianym narządem – pęcherzyk żółciowy, drogi żółciowe, trzustka także mogą być przyczyną dolegliwości. Ból często promieniuje w okolice prawego łuku żebrowego gdzie zlokalizowany jest omawiana jest wątroba.
Jak i gdzie boli wątroba?
Tak więc stwierdzenie „ból wątroby” jest potoczne, nie ma pokrycia w anatomii. Jest to określenie szeroko stosowane przez pacjentów kiedy znając położenie narządu, chcą oni wskazać, że pojawia się u nich ból zlokalizowany pod prawym łukiem żebrowym. Może być samoistny nasilać się w odpowiedzi na posiłek, leki, alkohol, ucisk.
W przypadku bólu związanego z wątrobą, pacjenci często zgłaszają uczucie dyskomfortu, gniecenia lub bólu w górnej, prawej części brzucha. Ból taki może promieniować do pleców, barku i łopatki. Określenia w czasie wywiadu lekarskiego padają różne i uzależnione od bezpośredniej przyczyny – ostry, przeszywający, poposiłkowy. Może to być uczucie ciężkości, ucisku. Niektórzy pacjenci opisują ból jako tępy i rozlewający się.
Ból może nasilać się w czasie badania palpacyjnego, które przeprowadza lekarz, a więc przy ucisku jamy brzusznej. Może być obecny nawet przy kaszlu, kichaniu czy próbie głębokiego nabierania powietrza.
Jakie są przyczyny bólu wątroby?
Ból pojawia się w przypadku schorzeń struktur będących w bezpośrednim otoczeniu miąższu wątroby.
- Jedną z najczęstszych przyczyn interpretowanych jako ból wątroby są schorzenia pęcherzyka żółciowego – stan zapalny, kamica, ale także nowotwory woreczka i dróg żółciowych. To często pojawia się ból wątroby po jedzeniu.
- Alkoholowe i niealkoholowe stłuszczenie wątroby prowadzi do powiększenia jej struktur. Pojawiają się objawy w postaci dyskomfortu, rzadziej ostrego bólu wątroby po alkoholu. Dolegliwości przybierają postać ucisku z prawej strony pod żebrami.
- Wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C powoduje rozwój stanu zapalnego i następczo uczucie ciężkości, dyskomfortu lub napięcia w górnej części brzucha.
- Marskość wątroby to schorzenie, w którym zdrowa tkanka wątroby zostaje zastąpiona bliznami, co prowadzi do zaburzenia funkcji narządu. Marskość w początkowych fazach rozwoju może powodować dyskomfort lub ból w okolicy wątroby.
- Inne przyczyny bólu wątroby mogą obejmować toksyczne uszkodzenia jej miąższu spowodowane lekami, zatrucie substancjami chemicznymi, infekcje pasożytnicze oraz niektóre choroby autoimmunologiczne.
- Powiększenie wątroby może być spowodowane obecnością np. ropnia, torbieli lub zmiany pochodzenia nowotworowego.
Jakie mogą być dodatkowe objawy bólu wątroby?
Bólowi wątroby często towarzyszą inne dolegliwości, które mają ważną wartość diagnostyczną.
- Żółtaczka – objawia się żółtym zabarwieniem skóry i błon śluzowych, a także ciemnym moczem. Jest to wynik nadmiernego stężenia bilirubiny we krwi, której usuwanie przez wątrobę może być zaburzone.
- Zmęczenie – pacjenci cierpiący na choroby wątroby często odczuwają apatię lub osłabienie, które mogą być spowodowane niedoborem energii związanej z zaburzeniem funkcji wątroby.
- Czasami powiększeniu ulega obwód jamy brzusznej, będąc efektem zmian rozmiaru samego narządu, ale także wodobrzusza lub rozrostu nowotworowego.
- Osoby z zaburzeniami wątroby mogą doświadczać utraty apetytu.
- Niektórzy pacjenci odczuwają nudności.
- Świąd skóry – zwiększone stężenie bilirubiny we krwi może prowadzić do swędzenia skóry, które jest szczególnie uciążliwe zwłaszcza w nocy.
- Zaburzenia funkcji wątroby mogą wpływać na produkcję składników krwi odpowiedzialnych za krzepnięcie, co prowadzi do skłonności do krwawień lub tendencji do łatwego tworzenia się siniaków.
- W niektórych przypadkach, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach chorób wątroby, mogą wystąpić objawy neurologiczne, takie jak splątanie, zaburzenia pamięci czy drgawki.
Wybierz jeden z preparatów na wątrobę bez recepty
Jakie zrobić badania kiedy boli wątroba?
Wśród badań laboratoryjnych przydatnych w poszukiwaniu przyczyn bólu wątroby i oceny jej funkcji znajdują się badania enzymów wątrobowych, takich jak aminotransferaza alaninowa (ALT) i asparaginianowa (AST), które mogą wskazywać na uszkodzenie hepatocytów. Ponadto, oznaczanie poziomu bilirubiny we krwi jest istotne w diagnozowaniu żółtaczki oraz ocenie funkcji wątroby. Badania krzepnięcia krwi również są ważne, ponieważ wątroba syntetyzuje wiele czynników krzepnięcia.
Jeżeli chodzi o diagnostykę obrazową, to najczęściej wykonywana jest ultrasonografia jamy brzusznej (USG) jest często wykorzystywana do oceny struktury wątroby, oceny jej wielkości oraz wykrywania zmian patologicznych, takich jak torbiele, guzy czy zwłóknienie. Tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MRI) mogą dostarczyć bardziej szczegółowych informacji na temat struktury i ewentualnych zmian w miąższu wątroby. W przypadku chorób układu żółciowego, takich jak kamienie żółciowe czy zwężenie dróg żółciowych, mogą być wykonywane badania obrazowe, takie jak cholangiografia rezonansowa (MRCP) czy endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ERCP).
Jakie są sposoby leczenia bólu wątroby?
Biorąc pod uwagę mnogość przyczyn odpowiadających za pojawienie się dolegliwości bólowych w jamie brzusznej, trudno jest jednoznacznie wskazać jeden sposób radzenia sobie z problemem.
W przypadku łagodnego bólu w okolicy wątroby, można stosować leki przeciwbólowe. Choć tu trzeba zachować szczególną ostrożność. Większość tych preparatów metabolizowana jest w wątrobie jak np. popularny paracetamol. Pacjenci ze stwierdzoną niewydolnością tego narządu zamiar przyjęcia leków powinni konsultować z lekarzem rodzinnym lub hepatologiem.
Jeśli ból powodowany jest problemami z przepływem żółci, lekarz może zalecić leki rozkurczowe, które pomagają złagodzić dolegliwości poprzez rozluźnienie mięśni gładkich dróg żółciowych.
Jeżeli ból wątroby jest spowodowany przez wirusowe zapalenie wątroby, leczenie może obejmować leki przeciwwirusowe i próbę odciążenia narządu poprzez eliminację używek, wsparcie lekkostrawną dietą wątrobową.
Na wątrobę stosuje się też szeroko leki zawierające fosfolipidy, które są składnikami hepatocytów. W niektórych badaniach klinicznych ich stosowanie wykazało korzystny wpływ na funkcję wątroby, zmniejszenie stłuszczenia oraz poprawę w takich stanach jak przewlekłe zapalenie czy stłuszczenie wątroby.
Co na ból wątroby? Jakie są domowe sposoby?
W leczeniu bólu wątroby istotną rolę odgrywa wspomniana dieta. Zaleca się zdrową, zrównoważoną dietę bogatą w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz zdrowe tłuszcze, takie jak te zawarte w oliwie z oliwek. Ograniczenie spożycia alkoholu i unikanie potencjalnie szkodliwych substancji jest również istotne dla zdrowia hepatocytów.
W przypadku bólu wątroby kluczowe jest unikanie wszelkich substancji hepatotoksycznych, a więc potencjalnie mogących uszkodzić jej komórki. Wśród nich są leki, alkohol, ale także chemikalia przemysłowe (pestycydy, farby, lakiery), metale ciężkie.
W przypadku problemów można wspierać się ziołami. Preparaty zawierające ostropest plamisty mogą być stosowane jako naturalne środki wspomagające. Oprócz tego wymienia się kurkuminę, siemię lniane, cholinę.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj też:
- Niestrawność - leki i sposoby na niestrawność żołądka
- Objawy chorej wątroby na twarzy - jak je rozpoznać?
- Toksyczne uszkodzenie wątroby - jak przebiega leczenie
Bibliografia:
- Brzozowski R., Choroby wątroby i dróg żółciowych (3), PZWL, Warszawa 1998, ISBN: 8320021669
- Jarosz M., Choroba stłuszczeniowa wątroby (1), PZWL, Warszawa 2010, ISBN: 9788320037029
- Piechota M., Przyczyny, rozpoznanie, kwalifikacja i intensywne leczenie, Makmed, Lublin 2016, ISBN: 978839434596